Organ Nakli'nin tarifi:
Görevini yapamayacak duruma gelmiş hasta bir organ yerine, canlı veya ölü bir vericiden alınan sağlıklı bir organın nakledildiği operasyona transplantasyon veya organ nakli denir.
Dünyada yapılan Doku ve Organ Nakilleri nelerdir?
Organ Nakilleri (Kalp, Akciğer, Karaciğer, Böbrek, Pankreas, Bağırsak vb.)
Doku Nakilleri (Deri, Kol-Bacak, Kalp Kapağı, Kornea, Yüz, Kemik vb.)
Ülkemiz ve Organ Nakli:
Batı ülkelerinde organ naklinin %20’si canlıdan %80’i kadavradan alınırken ülkemizde bu durum tamamen tersinedir. Genellikle her yıl organların %85’i canlıdan %15’i kadavradan alınmaktadır. Böbrek ve karaciğer nakilleri kadavradan yapılabildiği gibi, hastanın bir yakını tarafından bağışlanan organlar ile de yapılabilirken kalp için bu durum mümkün değildir.
Sağlık Bakanlığı tarafından organ bekleyen hastalar için organ bekleme listeleri oluşturulur ve organ dağıtımında acil organ talepleri öncelikle değerlendirilir. Acil taleplere ulusal bekleme listesinde öncelik tanınır. Organ paylaşımında en önemli öncelik tıbbı aciliyet, doku ve kan grubu uyumudur. Organ dağılımı yapılırken din, dil, ırk, cinsiyet veya hastanın sosyo-ekonomik durumu gözetilmez. Sağlı Bakanlığı’nın ulusal koordinasyon sistemi tarafından dağıtım gerçekleştirilir. Ülkemizde her yıl 3-9 Kasım Organ Nakli Haftası olarak adlandırılmakta ve organ naklini teşvik eden birçok etkinlik yapılmaktadır.
Organ Bağışı:
Bir insanın yaşarken, kendi iradesiyle organlarını bir başka insanın tedavisi için kullanılmasına izin vermesidir. 18 yaşından büyük ve akli dengesi yerinde olan kişiler 2238 sayılı kanuna göre organlarınının bir bölümünü veya tamamını bağışlayabilirler. Bu bağış sağlık müdürlüklerine organ nakliyle ilgili vakıf ve derneklere, hastanelere, sağlık ocaklarına yapılabilir. Yasalara göre iki tanıkla birlikte kendisi öldükten sonra organlarının bağışlanacağını belirten belge doldurularak imzalanır, ayrıca sürücü belgelerinde organlarımı bağışlıyorum bölümü işaretlenerek organlarını bağışladığını belirtebilir. Bağış belgesi yetkili sağlık kuruluşlarının kayıtlarına geçilir. Aslında bu belge kişinin isteğini ve vasiyetini bildiren bir semboldür. Öldükten sonra yakınlarının izni alınmadıkça organları kullanılmaz.
2238 sayıı kanun Madde 14:
"Bir kimse sağlığında vücudunun tamamını veya dokularını, tedavisi, teşhis ve bilimsel amaçlar için bıraktığını resmi veya yazılı bir vasiyetle belirlenmiş veya bu konudaki isteğini ikik tanık huzurunda açıklamış ise sırasıyla eşi, reşit çocukları, ana veya babası veya kardeşlerinden ikisinin bunlar yoksa yanında bulunan herhangi bir yakınının muvafakatiyle ölüden organ ve doku alınabilir. Aksine bir vasiyet veya beyan yoksa, kornea gibi ceset üzerinde bir değişiklik yapmayan dokular alınabilir. Ölü, sağlığında kendisinden ölümünden sonra organ veya doku alınmasına karşı olduğunu belirtmişse organ ve doku alınamaz."
Beyin ölümü nedir?
Beyin fonksiyonlarının birdaha geri dönmeyecek şekilde kaybolması olup kişinin solunumunun ve hiçbir refleksinin olmamasıdır. Beyin ölümü olupda düzelebilen hiçbir insan yoktur. Hasta solunum yapamadığı için solunum cihazına bağlıdır, cihazdan ayırdıktan bir kaç dakika içerisinde kalp de duracaktır, o artık tıbben bir ölüdür. İşte bu aşamada, ailesi eğer organ bağışı yapar ve organlarının kullanılmasına müsade ederse birçok hasta sağlıklı yaşama imkanı bulacaktır. Beyin ölümü tanısı almayan kişiden kesinlikle organ nakli yapılmaz. İlk kez 1993 yılında beyin ölümü kriterleri resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
Beyin ölümü kararı, 4 uzman hekim(kardiyoloji uzmanı, nöroloji uzmanı, beyin cerrahı, anesteziyoloji ve reanimasyon uzmanı) tarafından değerlendirilir. Gerekli laboratuar testleri, radyolojik incelemeler ve beyin ölümü testleri yapılarak verilir. Bununla ilgili bir rapor heyet tarafından hazırlanır(2238 sayılı Organ ve Doku Alınması, Saklanması ve Nakli Hakkındaki Kanun 11. ve 13. maddeler). Böylelikle beyin ölümü kararı kesinlik kazanmış olur. Bu ekip hastayı izleyen ve tedavisini veren ve organ naklini yapacak cerrahların dışında olan hekimlerden oluşur.
Yoğun bakımda beyin ölümü gerçekleşen ve organları bağışlanan bir hastanın, hastane masrafları sosyal güvencesi olmasa bile devlet tarafından karşılanır. Verici kişinin bedeninden organlar alındıktan sonra, bir ameliyattaki gibi cilt ve dokular titizlikle kapatılır, gerekli saygı hekimlerce özenle gösterilir.